Kserostomia – przyczyny, objawy oraz diagnostyka

Kserostomia – jakie są przyczyny?

Kserostomia to zmniejszona ilość produkowanej śliny, co przyczynia się do powstania suchości w jamie ustnej. Kserostomia dzieli się na prawdziwą i rzekomą. Pierwszy przypadek wiąże się ze zmniejszeniem wydzielania śliny poprzez ślinianki. Natomiast drugi to zaburzenia dotyczące nerwowego układu wegetatywnego, gdzie nawilżenie jamy ustnej jest prawidłowe, jednak pomimo tego odczuwana jest suchość.

Do przyczyn kserostomii zaliczamy:

• Stosowanie niektórych leków
• Reumatoidalne zapalenie stawów
• Chorobę Parkinsona
• Chorobę alzheimera
• Cukrzycę
• Nadczynności tarczycy
• Niedobory witamin z grupy B
• Anemię
• Choroby alergiczne
• AIDS
• Grzybicę jamy ustnej
• Palenie papierosów
• Odwodnienie
• Stany lękowe
• Depresję
• Noszenie protez zębowych
• Oddychanie przez usta
• Amylozoidy
• Sarkozoidy
• Radioterapię okolic szyi i głowy
• Hemodializy

Jakie są objawy kserostomii?

Głównym objawem kserostomii jest odczuwana suchość w jamie ustnej, jednak to nie wszystko i wiele osób zmaga się też z innymi dolegliwościami. Dosyć częsty objaw to także blada śluzówka jamy ustnej, gęsta ślina, bolesny język i brzydki zapach z jamy ustnej. Dodatkowo osoby zmagające się z kserostmią, skarżą się na popękane oraz suche usta. Niekiedy można zauważyć też ubytki w zębach. Występują tu także problemy z mową, jedzeniem, pieczeniem, nadwrażliwością na kwaśne i słodkie pokarmy oraz te związane z odczuwaniem smaków i owrzodzeniami.

Objawy kserostomii mogą bardzo utrudnić życie, zwłaszcza gdy odczuwane dolegliwości, to ból i dyskomfort w jamie ustnej. Kserostomia dotyczy często osób starszych, jednak nie do końca wiek jest tutaj najczęstszą przyczyną. Owszem liczba lat może się przyczynić do rozwoju tego problemu, ale w dużej mierze za suchością w jamie ustnej mogą stać przyjmowane leki.

Jakie wyróżniamy metody diagnostyki kserostomii?

Jeżeli pacjent zauważy u siebie objawy świadczące o kserostomii, koniecznie powinien udać się do lekarza rodzinnego bądź stomatologa. Tutaj konieczne jest zlecenie badań, które są w tym przypadku niezbędne, ale też można dzięki temu wdrożyć właściwe leczenie. Ważne jest, żeby sprawdzić, co dokładnie jest przyczyną występowania suchości w jamie ustnej. Dzięki temu możliwe będzie wdrożenie odpowiedniego i przede wszystkim skutecznego leczenia. Do badań, które zalecane są przez specjalistów, zaliczamy:

• sialometrię – badanie to polega na pomiarze ilości wydzielania śliny.
• Badanie mikrobiologiczne jamy ustnej
• Tomografię komputerową
• Rezonans magnetyczny
• Biopsję gruczołów ślinowych
• scyntygrafię dynamiczną gruczołów ślinowych

Jeżeli udamy się z wizytą do stomatologa, może on wykonać też test lusterkowy. Badanie to polega na sprawdzeniu, czy faktycznie występuje problem suchości w jamie ustnej. Jeśli mamy do czynienia z suchością lusterko nie będzie przesuwało się gładko po błonie śluzowej.

Jak wygląda leczenie suchości w jamie ustnej?

Leczenie kserostomii jest niezbędne, aby pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości. Często stosowany jest tu preparat sztucznej śliny, dzięki czemu można przywrócić nawilżenie w jamie ustnej. Sztuczną ślinę można stosować w postaci olejków, aerozolu, czy żeli. Świetnie sprawdza się też włączenie kwaśnych pokarmów, które prowadzą do zwiększonej produkcji śliny.

Niekiedy przyczyną suchości w jamie ustnej są przyjmowane leki. W takiej sytuacji zmiana leków może być sposobem na pozbycie się nieprzyjemnych dolegliwości. Lekarz stomatolog, do którego uda się pacjent, na samym początku przeprowadza dokładny wywiad, aby uzyskać jak najwięcej wartościowych informacji.

Kserostomia w wielkim skrócie

Kserostomia to stan, w którym odczuwasz suchość w jamie ustnej z powodu zmniejszonej ilości śliny lub zaburzeń jej odczuwania; może występować jako prawdziwa (niedobór wydzielania) albo rzekoma (prawidłowe wydzielanie, ale subiektywne odczucie suchości).

Do najczęstszych przyczyn należą: przyjmowanie wielu leków (antydepresanty, leki przeciwhistaminowe, leki przeciwnadciśnieniowe), radioterapia okolicy głowy i szyi, odwodnienie, zaburzenia układu autonomicznego oraz choroby autoimmunologiczne, np. zespół Sjögrena. Wiek może zwiększać ryzyko, ale to nie on jest jedyną przyczyną.

Typowe objawy, które możesz zauważyć, to: uczucie suchości, gęsta ślina, ból lub pieczenie języka, pękające usta, nieświeży zapach, trudności z mową i jedzeniem, nadwrażliwość na kwaśne i słodkie oraz większa podatność na próchnicę. Objawy te wpływają na komfort życia i wymagają szybkiej reakcji, gdy utrzymują się długo.

W diagnostyce stomatolog może przeprowadzić prosty test lusterkowy – jeśli lusterko nie przesuwa się gładko po błonie śluzowej, potwierdza to suchość. Dalsze badania obejmują sialometrię (pomiar ilości wydzielanej śliny), badania krwi (w kierunku markerów autoimmunologicznych), ocenę leków oraz ewentualnie badania obrazowe ślinianek. Przy podejrzeniu zespołu Sjögrena wykonuje się testy na przeciwciała i konsultację reumatologiczną.

Leczenie łączące terapię objawową i usuwanie przyczyn daje najlepsze efekty. Stosuj sztuczną ślinę (spraye, żele, olejki), żuj bezcukrową gumę z ksylitolem, zwiększ picie wody, unikaj alkoholu, kofeiny i palenia, dbaj o ścisłą higienę jamy ustnej oraz w razie potrzeby rozważ sialogogi (leki pobudzające wydzielanie) pod kontrolą lekarza. Jeśli lek powoduje problem, porozmawiaj z lekarzem o alternatywach.

Aby szybko działać i osiągnąć rezultat: spisz listę przyjmowanych leków, zanotuj objawy i moment ich wystąpienia, zrób zdjęcia zmian w jamie ustnej oraz przygotuj pytania dla stomatologa lub lekarza rodzinnego. Jeśli odczuwasz silny ból, trudności w połykaniu, szybki ubytek masy ciała lub narastającą próchnicę – umów wizytę natychmiast.

W praktycznym podejściu typu „szybkie zwycięstwa” działaj według priorytetów: nawadniaj się regularnie, używaj substytutów śliny, żuj gumę bez cukru i skonsultuj leki z lekarzem – te kroki szybko poprawią komfort i zapobiegną powikłaniom.