Zęby są jednym z pierwszych elementów w układzie trawiennym. Służą do odgryzania kęsów i rozdrabniania pokarmu, który później mieszany ze śliną ulega dalszemu trawieniu. Niezwykle ważne jest dbanie o stan uzębienia już od pierwszego mleczaka. Właściwa higiena jamy ustnej oraz okresowa kontrola stomatologiczna pomogą zapobiec wielu schorzeniom.

 

Zęby mleczne i stałe

 

Te pierwsze pojawiają się u dziecka około 6 - 8 miesiąca życia, przy czym jest to czas uśredniony. Różne czynniki mają wpływ na ząbkowanie, np. u wcześniaków zwykle pierwsze zęby wyrzynają się później niż u dzieci urodzonych z ciąży donoszonej. 

 

Pierwsze pojawiają się u człowieka zęby mleczne. Wyrastają stopniowo w miarę rozwoju i finalnie powinno być ich 20 (odpowiednio po 10 w szczęce i żuchwie). Powinny być umieszczone symetrycznie względem siebie, tak aby powierzchnie żujące spełniały najlepiej swą funkcję. Nieprawidłowe ułożenie prowadzi do powstania złego zgryzu, który należy korygować. Ten z kolei może w przyszłości powodować np. zwyrodnienie stawów skroniowo-żuchwowych. 

 

W wieku 6 - 7 lat zęby mleczne są zastępowane przez stałe. Proces wymiany uzębienia jest rozłożony w czasie i dlatego np. jedenastoletnie dziecko ma zarówno zęby mleczne, jak i stałe. Rzadko zdarza się, żeby te pierwsze zostały na całe życie. U dorosłego człowieka pełne uzębienie składa się z 32 zębów. Zdarzają się jednak przypadki zębów nadliczbowych, głównie w przedniej części szczęki (częściej u mężczyzn). Czasem trzeba je usunąć, aby zapewnić miejsce prawidłowo rosnącym, dla których brakuje miejsca w łuku zębowym.

 

Budowa i podział zębów

 

Na zęby mleczne składają się 8 siekaczy, 4 kły oraz 8 zębów trzonowych. Ich wygląd przypomina zęby stałe, lecz ich korzenie są mniejsze i cieńsze. Około 4 roku życia korzenie "mleczaków" stopniowo zanikają, co prowadzi do rozchwiania zębów i w konsekwencji do ich wypadania (ok. 6 roku życia). Na ich miejsce wyrzynają się zęby stałe.

 

Dorosły człowiek posiada 8 siekaczy, 4 kły, 8 zębów przedtrzonowych i 12 zębów trzonowych. Zarówno zęby mleczne, jak i stałe, umieszczone są w takiej właśnie kolejności tworząc dwa łuki zębowe - górny i dolny. Środek podziału na prawą i lewą stronę przebiega między siekaczami. 

 

Funkcje poszczególnych zębów są takie same dla zębów mlecznych i stałych. Siekacze odgryzają kęsy pokarmu, kły podtrzymują i rozrywają kęsy, zaś zęby przedtrzonowe i trzonowe miażdżą i rozcierają pokarm. 

A z czego składa się ząb? Z korony, szyjki i korzenia. Korona to górna część pokryta specjalną tkanką zwaną szkliwem. Wystaje ponad dziąsło i jest najbardziej charakterystyczną częścią zęba. To dzięki jej kształtowi rozróżnia się poszczególne zęby. Szyjka znajduje się na styku korony i korzenia. Korzeń to miejsce mocowania zębów w zębodole. Tam dochodzą nerwy, naczynia krwionośne i chłonne. Poszczególne zęby mają różną liczbę korzeni oraz różną wielkość. 

 

Higiena jamy ustnej

 

Warto dbać o zęby w każdym wieku. Nieleczone zęby mleczne mogą zagrażać stałym, z którymi są w bliskim kontakcie. Zęby stałe ulegają "zarażeniu" od sąsiadujących zębów, w których rozwinął się proces chorobowy. Ale zapalenie toczące się w jamie ustnej zagraża całemu organizmowi. Drogą naczyń krwionośnych drobnoustroje chorobotwórcze mogą dotrzeć do odległych narządów i tam zapoczątkować choroby. Najczęściej narażone jest bliskie sąsiedztwo, np. zatoki. 

 

Wiadomo, że profilaktyka zapobiega wielu chorobom. Należy więc już od pierwszego ząbka wprowadzać właściwą higienę jamy ustnej.